مقدمه: نقشه مفهومی ابزاری ترسیمی برای سازمان‌دهی و ارائه دانش است. این مطالعه باهدف تعیین تأثیر استراتژی نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی و یادگیری معنی‌دار خواندن و درک مطلب زبان انگلیسی در دانش آموزان انجام گرفت.

روش کار: این پژوهش یک طرح شبه آزمایشی پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل است. نمونه شامل 61 دانش‌آموز دختر پایه سوم دبیرستان شهر کرج بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش برای سنجش یادگیری معنی‌دار و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یک آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته بود. سؤال‌های آزمون بر اساس طبقه‌بندی حوزه شناختی بلوم (Bloom) تهیه شدند. از سؤال‌های نقشه مفهومی و سؤال‌های سطوح (تحلیل، ترکیب و ارزیابی) برای سنجش یادگیری معنی­دار استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون t مستقل و با نرم‌افزار Spss نسخه 5/11تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد استراتژی نقشه مفهومی باعث افزایش یادگیری درس زبان انگلیسی (026/0= p) و یادگیری معنی‌دار خواندن و درک مطلب انگلیسی (0001/0p=) در دانش آموزان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش تأثیر مثبت نقشه مفهومی بر پیشرفت و یادگیری معنادار خواندن و درک مطلب انگلیسی دانش آموزان را نشان داد. توصیه می‌شود دانش آموزان با به‌کارگیری نقشه مفهومی موجب عمیق‌تر شدن یادگیری و پیشرفت تحصیلی خود شوند و مجریان، مربیان حوزه آموزش از نقشه مفهومی به‌عنوان استراتژی تدریس، تکلیف یادگیری و ابزار ارزشیابی در آموزش استفاده کنند.