مقدمه: پرورش تفکر انتقادی و مهارت‌های عملی در عرصه نظام آموزش پزشکی کشور همچنان به عنوان چالشی جدی و در خور توجه باقی مانده است. روش‌های متداول آموزشی از جمله سخنرانی که به عنوان روش غالب در نظام آموزش عالی به کار می‌رود، موجب گسترش سبک انفعالی می‌شود که مطابق آن تفکر انتقادی به معنای واقعی نادیده گرفته می‌شود. این پژوهش با هدف مقایسه تأثیر آموزش درس اصول و فنون پرستاری به روش نقشه مفهومی و روش تدریس متداول بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری تهران در سال 1393 انجام شده است.

روش کار: این مطالعه نیمه تجربی بر روی 70 نفر از دانشجویان ترم اول دانشکده پرستاری و مامایی تهران انجام شد. دانشجویان با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم شدند. محتوای آموزشی در گروه آزمون به روش نقشه مفهومی و در گروه کنترل به روش سخنرانی ارائه شد. جمع آوری داده‌ها با پرسشنامه مشخصات فردی و آزمون تفکر انتقادی کالیفرنیا- فرم ب در ابتدا و چهار هفته پس از آخرین جلسه آموزش انجام شد. داده‌ها با نرم افزار SPSS-V21 در سطح معنی داری 05/0 تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: قبل از آموزش، میانگین و انحراف معیار نمره کل تفکر انتقادی در گروه نقشه مفهومی 2/66± 9/71و در گروه سخنرانی 2/14± 9/64 بود و تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد (0/121= P)، ولی پس از آموزش نمره کل تفکر انتقادی در گروه نقشه مفهومی 2/71± 15/20و در گروه سخنرانی 2/06+± 10/25بود که این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (0/01=P ‍). این تفاوت در تمامی مؤلفه‌ها معنی دار بود (0/003= P).

نتیجه گیری: بکارگیری راهبرد نقشه مفهومی در دانشجویان پرستاری می‌تواند منجر به توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی، به عنوان یکی از رسالت‌های مهم آموزش عالی گردد. از این رو بهتر است در آموزش بالینی پرستاری به کار گرفته شود.